دینامیت،کمانچه،خودکار جادویی: قطعاتی برجامانده از درام حیات فرهنگی ۱۳۸۰ -۱۲۸۰‏‫

بندیکت اندرسن تاریخ‌نگار در مقدمه‌ی مقاله‌ای با عنوان «معمای زرد و قرمز» از شیفتگی خود نسبت به شرلوک هولمز ‌می‌نویسد که به دستیار ساده و کم‌فروغش واتسون گفته بود زمانی که به دنبال راه‌حلّ مسئله‌ای می‌گردد نباید به آنچه می‌بیند نگاه کند و در عوض باید نگاهش را به سمت آنچه نمی‌بیند برگردانده و آن را موردتوجه قرار دهد. اندرسن می‌نویسد که او نیز در پی همین رهنمود مصمم شد زمانی که به مرتبه‌ی استادی تاریخ رسید به شاگردانش یادآوری کند: «به آنچه در مقابلتان است بنگرید و به این بیندیشید که چه چیزی در آن کم است.» از زمان پیدایش علم تاریخ‌نگاری در ایران تا به امروز، با وجود خلق آثار ارزشمند توسط مورخان، همواره آن بخشی از تاریخ که مربوط فرهنگ و زندگی روزمره‌ی مردم این کشور بوده مورد غفلت قرار گرفته و کسی آن‌ها را ندیده است. به همین سبب پژوهشگران مختلفی با جست‌وجو در آثار فرهنگی باقی‌مانده از دوره‌های مختلف کشور ایران سعی در شناخت و فهم جنبه‌های فرهنگی این سرزمین کرده و در این راستا آثار درخشانی پدید آورده‌اند. کتاب «دینامیت، کمانچه، خودکار جادویی» اثر کامران سپهران، پژوهشگر و مترجم ایرانی، از بهترین متون به نگارش درآمده در این زمینه است. مجموعه مقالاتی که در این کتاب گردآمده‌اند از سعی و تلاشی حکایت می‌کنند برای رفع آن کمبود نامبرده که از نظر افراد پنهان است. در این مقالات، تلاش نگارندگان بر این بوده است تا از طریق بازخوانی و اندیشیدن به قطعاتی فرهنگی که خواه در شکل رمان یا تئاتر و سینما و خواه در مقام نقد و تفسیر ادبی، تاریخ معاصر ایران را همراهی کرده‌اند و بر وقایع آن به شکلی دراماتیک شهادت داده‌اند، به آنچه در وهله از چشمان دیگران و حتی خودشان پنهان بوده دست یابند. حاصل کار البته تنها همراهی صرف دستیار کم‌فروغ با تاریخ‌نگار توانا در مقام کارآگاه باهوش نیست؛ بلکه تأکیدی است بر لزوم و اهمیّت گسترش شعاع دید تاریخ‌نگار از جمله از طریق بازاندیشی به جغرافیای تاریخ‌نگاری. گسترشی که هم امکان ادغام زندگی روزمره مردم عادی را در تاریخ‌نگاری بدهد و هم در راستای تقویت غنای آن، به کاوش در جغرافیا و اقلیم‌شناسی بپردازد. مطالعه‌ی این کتاب هم به دلیل محتوای ارزشمند و قابل عاملی که به مخاطب ارائه می‌دهد و هم به سبب نثر شیوا و ترجمه درخشانش، بسیار لذت‌بخش بوده و تجربه‌ای سودمند را برای خوانندگانش به ارمغان می‌آورد.

دینامیت،کمانچه،خودکار جادویی
قطعاتی برجامانده از درام حیات فرهنگی ۱۳۸۰ -۱۲۸۰‏‫
کامران سپهران
تهران: شیرازه
۱۴۰۲