از زمان تأسیس جمهوری اسلامی ایران، نظام سیاسی ایران در معرض کاهش مشروعیت بوده است. در سال‌های اخیر، موج‌های اعتراضی متعدد در سراسر کشور گسترش یافته و روزبه‌روز مسئله تاب‌آوری دولت انقلابی بیش از پیش موضوعیت می‌یابد. مهران کامروا با استناد به کار میدانی گسترده و منابع دست‌اول، در این کتاب تحلیلی جامع از دولت ایران و نهادهای مختلف رسمی و غیررسمی آن به‌دست داده است. این کتاب تحلیلی عمیق از دولت ایران، از قانون اساسی گرفته تا اختیارات و مناصب رهبری، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تا چندین سازمان اطلاعاتی ارائه می‌کند. کامروا با توجه دقیق به ظرایف سیاست ایران، نشان می‌دهد چگونه سیاست جناحی و رانتیریسم در افزایش انعطاف‌پذیری دولت نقش داشته است.

تاریخ ایران مدرن، از ظهور مشروطیت در دوران قاجار، تهاجم بیگانگان، سیاست‌های ویرانگر رژیم پهلوی، تلاش‌ در جهت نوسازی اقتصادی، فرهنگی، و اجتماعی، و نهضت ملی شدن نفت تا انقلاب سال ۵۷ ایران با امیدهای بلندی که به آن بسته شده بود، وعده‌های نامحققش، و سرکوب و عدم‌رواداری در پی آن که امروز زمینه‌ساز نارضایتی در سطح ملی و دیگر نابسامانی‌های سیاسی-اجتماعی دیگر شده است، پرحادثه، ناپایدار، و پرتلاطم بوده است. در این کتاب درسی، علی رهنما با تکیه بر تجربیاتش در تدریس و تحقیق دربارهٔ ایران مدرن صد سال سیاست و تاریخ مدرن ایران را بررسی می‌کند و گام‌به‌گام و با رویکردی گاهشمارانه، اطلاعاتی کلیدی همراه با تحلیل و ارزیابی انتقادی به مخاطب ارائه می‌کند که برای درک تاریخ معاصر ایران اساسی است.

این کتاب ظهور شهرک‌های شرکتی مدرن در ایران را با تکیه بر تاریخ معماری، سیاسی، و صنعتی بررسی می‌کند که سه قدرت بزرگ در جنگ جهانی دوم در ساخت آنها دخیل بوده‌اند. کتاب مبتنی بر طرحی پژوهشی است در خصوص توسعهٔ صنایع نفت، فولاد، و مسو پاگیری سه شهرک شرکتی مرتبط با آنها در ایران که ‌به‌ترتیب مورد علاقهٔ بریتانیا، اتحاد جماهیر شوروی، و ایالات متحده بوده است. این کتاب با تکیه بر مطالعات تطبیقی، به سه پارادایم ایدئولوژیک در طراحی می‌پردازد: منطقه‌گرایی پسااستعماری، جهان‌شمولی سوسیالیستی، و ملت‌سازی مدرن عقل‌گرا. با تکیه بر بستر سیاسی جهانی، این کتاب اطلاعات جدیدی در خصوص رویارویی ژئوپلیتیکیِ این سه کشور در جنوب جهانی برای افزایش حوزه نفوذ پس از جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهد. به‌علاوه، نشان می‌دهد معماری مدرنیستی که پس از جنگ در این کشورها رواج یافت، چطور با چارچوب ایدئولوژیک آنها برای پیگری اهداف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، و اقتصادی‌شان سازگار بود. این کتاب با اتخاذ رویکردی فرارشته‌ای مبتنی بر کار میدانی جامع و تجزیه‌وتحلیل اسناد ارتباطات متقابل بین معماری، سیاست، و توسعهٔ صنعتی را بررسی می‌کند.

بندیکت اندرسن تاریخ‌نگار در مقدمه‌ی مقاله‌ای با عنوان «معمای زرد و قرمز» از شیفتگی خود نسبت به شرلوک هولمز ‌می‌نویسد که به دستیار ساده و کم‌فروغش واتسون گفته بود زمانی که به دنبال راه‌حلّ مسئله‌ای می‌گردد نباید به آنچه می‌بیند نگاه کند و در عوض باید نگاهش را به سمت آنچه نمی‌بیند برگردانده و آن را موردتوجه قرار دهد. اندرسن می‌نویسد که او نیز در پی همین رهنمود مصمم شد زمانی که به مرتبه‌ی استادی تاریخ رسید به شاگردانش یادآوری کند: «به آنچه در مقابلتان است بنگرید و به این بیندیشید که چه چیزی در آن کم است.» از زمان پیدایش علم تاریخ‌نگاری در ایران تا به امروز، با وجود خلق آثار ارزشمند توسط مورخان، همواره آن بخشی از تاریخ که مربوط فرهنگ و زندگی روزمره‌ی مردم این کشور بوده مورد غفلت قرار گرفته و کسی آن‌ها را ندیده است. به همین سبب پژوهشگران مختلفی با جست‌وجو در آثار فرهنگی باقی‌مانده از دوره‌های مختلف کشور ایران سعی در شناخت و فهم جنبه‌های فرهنگی این سرزمین کرده و در این راستا آثار درخشانی پدید آورده‌اند. کتاب «دینامیت، کمانچه، خودکار جادویی» اثر کامران سپهران، پژوهشگر و مترجم ایرانی، از بهترین متون به نگارش درآمده در این زمینه است. مجموعه مقالاتی که در این کتاب گردآمده‌اند از سعی و تلاشی حکایت می‌کنند برای رفع آن کمبود نامبرده که از نظر افراد پنهان است. در این مقالات، تلاش نگارندگان بر این بوده است تا از طریق بازخوانی و اندیشیدن به قطعاتی فرهنگی که خواه در شکل رمان یا تئاتر و سینما و خواه در مقام نقد و تفسیر ادبی، تاریخ معاصر ایران را همراهی کرده‌اند و بر وقایع آن به شکلی دراماتیک شهادت داده‌اند، به آنچه در وهله از چشمان دیگران و حتی خودشان پنهان بوده دست یابند. حاصل کار البته تنها همراهی صرف دستیار کم‌فروغ با تاریخ‌نگار توانا در مقام کارآگاه باهوش نیست؛ بلکه تأکیدی است بر لزوم و اهمیّت گسترش شعاع دید تاریخ‌نگار از جمله از طریق بازاندیشی به جغرافیای تاریخ‌نگاری. گسترشی که هم امکان ادغام زندگی روزمره مردم عادی را در تاریخ‌نگاری بدهد و هم در راستای تقویت غنای آن، به کاوش در جغرافیا و اقلیم‌شناسی بپردازد. مطالعه‌ی این کتاب هم به دلیل محتوای ارزشمند و قابل عاملی که به مخاطب ارائه می‌دهد و هم به سبب نثر شیوا و ترجمه درخشانش، بسیار لذت‌بخش بوده و تجربه‌ای سودمند را برای خوانندگانش به ارمغان می‌آورد.

خاک کارخانه روایت مستند و تاریخ شفاهی کارخانۀ چیت‌سازی بهشهر است. شیوا خادمی با حال‌و‌هوایی عاطفی و در جست‌وجوی ریشه‌‌هایش، عکاسی و گفت‌وگو با همکاران سالخوردۀ مادربزرگش، که در دهه‌ی ۱۳۲۰ کارگر این کارخانه بوده، را آغاز می‌کند. اما خیلی زود می‌فهمد این گفت‌و‌گوهای به‌ظاهر ساده چیزی بیشتر از خاطره‌گویی مردمانی است که هنوز سرسختانه به محیط کار قدیمی‌شان عشق می‌ورزند. به‌مرور، از دل این خاطرات کاری، کلیت و فضایی شکل می‌گیرد و مضمون‌هایی سر بر می‌آورند که نه‌تنها در تحلیل و ارزیابی تاریخ و مسیر کسب‌وکار در ایران به کار می‌آیند، بلکه تصویری از پیوند تنگاتنگِ فضای کار، هویت شهر و مناسبات اجتماعی مردم پیش چشم‌مان می‌گذارند. کتاب خاک کارخانه روایت دنیای کار است، اما این بار از زبان کسانی که همیشه در حاشیه‌ بوده‌اند و قصه‌هایشان کمتر به حساب آمده است. تلاشی است برای ثبت تجربه‌های ناشنیده‌ترین حلقه‌های زنجیره‌ی کار در ایران. روایت کارگران بومی یا مهاجری که روزگاری زندگی‌شان با صدای سوت کارخانۀ چیت‌سازی بهشهر تنظیم می‌شد. آشپز و معلم اکابر و زنان بافنده و ریسنده‌ای که قوت زانوها و دست‌هاشان را در تار و پود پارچه‌ها تنیده‌اند و مردانی که شبانه‌روز دستگاه‌ها را سرپا نگه داشته‌اند. این اثر حاصل پژوهش پنج‌سالۀ شیوا خادمی است که با عکس‌هایش به غنای این مستندنگاریِ اجتماعی افزوده است.