مرور ایرانشناسی سال ۱ شمارهٔ ۳

سرآغاز: زنان و سیاست تحول‌خواه در ایران

با جنبش زن، زندگی، آزادی در سال ۱۴۰۱ توجه صاحب‌نظران و محققان زیادی به نقش جنبش‌های‌ فمینیستی و تعامل آنها با انقلاب‌ها و اعتراضات تحول‌خواهی که در ایران و کشورهای منطقه رخ می‌دهند جلب شده است. مقالات متعددی که در نشریات آکادمیک و رسانه‌های تخصصی بین‌المللی درباره این جنبش منتشر شده شاهد این مدعا است. اخیراً هم سه کتاب به انگلیسی به قلم فرهاد خسروخاور (۲۰۲۴)، پاملا کریمی (۲۰۲۴)، و آرش عزیزی (۲۰۲۴)، و یک مجموعه مقاله به قلم مالا هلاسا (۲۰۲۳) درباره این جنبش منتشر شده است. احتمالاً‌ پژوهش‌های بیشتری هم دراین باره در راه است…

بهار جنبش زنان: روایتی از اشک‌ها و لبخندها

بهار جنبش زنان: روایتی از اشک‌ها و لبخندها، نوشتهٔ نوشین احمدی خراسانی

آتنا کامل

کتاب بهار جنبش زنان: روایتی از اشک‌ها و لبخندها همچنانکه از نامش پیداست بایگانی‌‌ شخصی یک فمینیست از سال‌های ظهور و گسترش پرشور جنبش زنان بعد از انقلاب ۵۷ است. نوشین احمدی خراسانی در مقدمه می‌نویسد: «گفتن ندارد که در این کتاب نگاهم بر کنش‌ها و حرکت‌هایی متمرکز بوده که در آنها حضور و نقش داشته‌ام»…

روایت زندگی یک زن ناشر: آهسته و پیوسته تا آخرین نفس

نوشین احمدی خراسانی

شهلا لاهیجی (۱۴۰۲-۱۳۲۱) یکی از چهار ناشر زن ایرانی است که در سال‌های اولیه پس از انقلاب ۱۳۵۷ پا به عرصه نشر گذاشتند. روشنگران، انتشاراتی که او تأسیس کرد بسیاری از کتاب‌های فمینیستی منتشره در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰ را چاپ کرد، درحالی‌که حمایت لاهیجی، فراتر از…

مروری بر چند مقالۀ تحلیلی حول جنبش زن، زندگی، آزادی

فردوس شیخ‌الاسلام

در جریان خیزش ژینا و پس از آن صاحب‌نظران و فعالان اجتماعی مقالات بسیاری دربارۀ این خیزش نوشته‌اند که تحلیل و بازبینی آنها برای شناخت این رویداد و ارزیابی جریان‌های فکری جاری در قلمرو عمومی ایران اهمیت دارد. متن حاضر مروری است بر مقالاتی که ده تن از این صاحبنظران  و فعالان اجتماعی–سیاسی حول این خیزش نوشته‌اند…

بنویس اما تازیانه را فراموش مکن!

فرشته حبیبی

این پنجاهمین شمارۀ زنان امروز است؛ مقطع مهمی برای مجله‌ای که سال‌ها در آغوشش گرفتیم و برای انتشارش قلب و قلم فرسودیم. بیش از ده سال طول کشیده تا مجله به شمارهٔ پنجاه برسد و هر شماره برای من درنوردیدن تجربه‌ای یگانه و یافتن جان و جهانی تازه بوده است…

زن، هنر، آزادی: هنرمندان و سیاست‌های خیابانی در ایران

Women, Art, Freedom: Artists and Street Politics in Iran by Pamela Karimi

نسترن صارمی

کتاب زن، هنر، آزادی: هنرمندان و سیاست خیابانی در ایران نوشته پاملا کریمی از آثار ارزشمند تحقیقی درباره هنر معاصر ایران، به‌ویژه ارتباط آن با تحولات اجتماعی و ناآرامی‌های اخیر سیاسی است. همان‌طور که عنوان کتاب نشان می‌دهد، ساختار این اثر با موضوعاتی شکل گرفته که از نگاه کریمی معرف هنر برآمده از جنبش «زن، زندگی، آزادی» است و…

راندن در مه، درافتادن با «پیچیدگی‌ها»:پژوهشگران کشورهای مسلمان درباره جنبش ژینا چه نوشتند!

شیما وزوایی

وقتی محققان، جستارنویسان، و روزنامه‌نگاران از ایران و سیاستش به انگلیسی می‌نویسند، اغلب تصویرهایی از کاشی‌کاری‌های قدیمی، زنی که از کنار دیوارنوشته‌ای تبلیغی در تهران می‌گذرد، و بسیاری که ابیاتی مبهم از مولانا را در نوشته‌شان می‌آورند. گرچه نویسندگانی مثل من که در ایرانند شاید از این شیوه‌ها انتقاد کنند و آنها را نوعی خود-شرقی‌سازی بدانند…

شورش علیه تئوکراسی

Revolt against Theocracy: the mahsa movement and the feminist uprising in Iran by Farhad Khosrokhava

سعید پیوندی

شورش علیه تئوکراسی: جنبش مهسا و قیام فمینیستی در ایران جدیدترین کتاب فرهاد خسرو خاور (۲۰۲۴)، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در فرانسه، درباره یکی از مهم‌ترین کنش‌های اعتراضی جمعی در دهه‌های اخیر است. کتاب تحلیلی جامعه‌شناختی و روایتی انسان‌شناختی است از جنبش زن، زندگی، آزادی (مهسا) که آن را می‌توان کنشی اعتراضی و جنبشی فراگیر…

ایرانیان چه می‌خواهند

What Iranians Want: Women, Life, Freedom by Arash Azizi

اعظم خاتم

کتاب ایرانیان چه می‌خواهند؟ به قلم آرش عزیزی درزمرهٔ اولین کتاب‌هایی است که دربارهٔ جنبش زن، زندگی، آزادی منتشر شده و مخاطب آن شاهدان علاقه‌مند جنبش در بیرون از ایران است. عزیزی در مقدمه می‌گوید مخاطبانی را در نظر دارد که شاهد اخبار و تصاویر مخابره‌شدهٔ جنبش در سراسر جهان هستند اما چیزی دربارهٔ جامعه ایران و معترضان در خیابا‌ن‌های آن نمی‌دانند و…

نمایندگیِ سیاسیِ زنان در ایران و ترکیه

Women’s Political Representations in Iran and Turkey : Demanding a Seat at the Table by Mona Tajali

منیژه مرادیان

نمایندگی سیاسی زنان در ایران و ترکیه: مطالبهٔ‌ سهمی از قدرت تصمیم‌گیری مطالعهٔ مونا تجلی دربارهٔ فعالیت‌ زنان در جهت ارتقای نقش و مشارکت‌شان در سیاست رسمی است. کتاب به‌نحوی بی‌نظیر ایدئولوژی‌ها، راهبردها، و موانع متفاوتی را در سطح فراملی در کنار هم می‌گذارد…

زنان میدان: داستان‌های ناگفتهٔ انقلابیون مصر

Women of the Midan : The Untold Stories of Egypt’s Revolutionaries by Sherine Hafez 

مارتا آگوستی

زنان میدان: داستان‌های ناگفتهٔ انقلابیون مصر نوشتهٔ شرین حافظ برای شناخت بهتر انقلاب مصر کتاب مهمی است. این انقلاب که پیش‌درآمد بسیاری از کشمکش‌های همچنان جاری و دگرگون‌ساز در منطقه است، از زوایای گوناگون بررسی و روایت شده، اما بررسی آن از دریچهٔ تنانگی جنسیتی رویکردی تازه و شایان‌توجه است…

سرزمین غلبه‌ناپذیر: زندگی زنان معاصر افغانستان

Land of the Unconquerable: The Lives of Contemporary Afghan Women, Jennifer Heath and Ashraf Zahedi (eds.)

آن الیزابت مایر

گرچه از بسیاری جهات ثابت شده افغانستان غلبه‌ناپذیر است، شاید «سرزمین غلبه‌ناپذیر» عنوان مناسبی برای این مجموعهٔ باارزش بیست‌وچهار فصلی دربارهٔ زنان افغانستان نباشد. درواقع، بیراه نخواهد بود اگر حکم کنیم بیشتر زنان افغانستان به‌واقع «مغلوب شده‌اند»…

مردانه‌ترین دولت: جنسیت، سیاست، و دین در عربستان سعودی

Most Masculine State: Gender, Politics, and Religion in Saudi Arabia by Madawi Al-Rasheed

آنِماری فن خیل

زنان در عربستان سعودی اغلب قربانیان دین و جامعه‌ای مردسالار و تبعیض‌آمیز توصیف می‌شوند. کتاب مضاوی الرشید فراتر از این نگاه متعارف به نیروهای تاریخی، سیاسی، و دینی‌ای می‌پردازد که در وضعیت زنان عربستانی نقش داشته‌اند. این کتاب نشان می‌دهد که چطور زنان ذیل ناسیونالیسم دینی دولت…

تعدی‌های شایسته: کنشگری زنان راست مذهبی در اسرائیل و فلسطین

Righteous Transgressions: Women’s Activism on the Israeli and Palestinian Religious Right by Lihi Ben Shitrit

موتی اینباری

مطالعهٔ جنبش‌های مذهبیِ محافظه‌کار تاکنون بیشتر بر ساختار مردانه و مردان در موقعیت رهبری‌شان متمرکز بوده و پژوهش‌های انگشت‌شماری دربارهٔ مشارکت زنان در آنها انجام شده است. تعدی‌های شایسته: کنشگری زنان راست مذهبی در اسرائیل و فلسطین نوشتهٔ لیهی بِن شِطریت با روایت داستان زنان در چهار جنبش مهم…